Trudno wyobrazić sobie współczesne silniki spalinowe bez filtra oleju. Układ smarowania to podstawa działania jednostek, zapewniająca im odpowiednie warunki do pracy. Mimo że olej silnikowy pracuje w obiegu zamkniętym, oczyszczanie go z zanieczyszczeń jest niezbędne. Specjaliści z PURRO wyjaśniają jak zbudowany jest filtr oleju i jaka jest specyfika jego działania?

Budowa filtra oleju

Choć w samochodach niektórych marek (np. w BMW) wymienia się sam wkład filtra oleju, większość filtrów ma podobną budowę. Jest to niewielka metalowa puszka z uszczelką, nakręcana na gwintowany króciec. Wewnątrz puszki kryje się złożony w harmonijkę wkład filtracyjny wykonany z włókniny lub papieru filtracyjnego. Owinięty jest wokół metalowego rdzenia usztywniającego, który zapobiega przypadkowemu rozerwaniu filtra. Aby mieć pewność, że filtr należycie będzie spełniał swoją rolę, warto sięgać po sprawdzone produkty wysokiej jakości. PURRO ze swoją ofertą idealnie wpisuje się w tę linię.

Istotnym elementem filtra oleju jest zawór przeciwzwrotny. Zapobiega on cofaniu się oleju do misy olejowej i zapewnia stałe nasączenie filtra olejem. Dzięki temu tuż po uruchomieniu silnika magistrala olejowa bezzwłocznie napełniana jest lubrykantem. Pozwala to uniknąć tzw. suchego startu, który w niesprzyjających warunkach mógłby doprowadzić do zerwania filmu olejowego. Warto bowiem pamiętać, że ruchome, metalowe elementy silnika w gruncie rzeczy nie trą o siebie, a ślizgają się na cienkiej warstwie oleju silnikowego. Gdyby ją usunąć, doszłoby do gwałtownego wzrostu temperatury elementów i zatarcia silnika.

Zawór bezpieczeństwa w filtrze oleju

Ważnym elementem filtrów oleju jest zawór bezpieczeństwa, zwany też zaworem nadciśnieniowym. Aktywuje się on w momencie dużego wzrostu ciśnienia oleju i umożliwia przepływ nieoczyszczonego oleju do magistrali olejowej. Dlaczego jest tak istotny? Gdyby nie zawór bezpieczeństwa, w momencie zapchania filtra oleju, mogłoby dojść do nagłego wzrostu ciśnienia oleju w silniku i uszkodzenia innych podzespołów np. odmy czy pompy oleju. Dodatkowo silnik całkowicie straciłby smarowanie, co skutkowałoby zatarciem tłoków, wałków zaworowych czy panewek.

Zawór umożliwiający przepływ oleju przydaje się również zimą, gdy kierowca użyje nieprawidłowego oleju o zbyt dużej lepkości. Zmrożony i gęsty olej z trudem przepływa przez wkładkę filtracyjną i generuje bardzo duże ciśnienie. W niektórych sytuacjach mogłoby to skończyć się uszkodzeniem filtra i przedostaniem jego części do układu smarowania. Przepuszczenie nieprzefiltrowanego oleju generuje znacznie mniejsze ryzyko, choć oczywiście nie jest wskazane. Z tego względu warto przyłożyć dużą wagę do wyboru odpowiedniego oleju na zimę oraz unikać tych najtańszych, opartych na mineralnej bazie. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, gdy samochód używany jest głównie na niewielkich dystansach, uniemożliwiających skuteczne rozgrzanie oleju. A trzeba wiedzieć, że olej silnikowy nagrzewa się znacznie wolniej niż płyn chłodniczy.

Jak działa filtr oleju?

Pierwszy etap filtracji oleju następuje już w momencie zasysania go z misy olejowej przez tzw. smoka. Znajdujące się w nim sito pozwala odsiać największe zanieczyszczenia, np. duże opiłki metalu lub złogi nagaru. Po zaciągnięciu oleju przez pompę olejową trafia on do filtra. Olej dostaje się do puszki zewnętrznymi, małymi otworami ulokowanymi dookoła gwintu. Trafia na gęsto złożony materiał filtracyjny. Ułożenie wkładki w harmonijkę pozwala zwiększyć powierzchnię materiału filtrującego.

Oczyszczony z drobin o wielkości większej niż ok. 20 mikrometrów (µm) olej trafia do usztywnionego rdzenia filtra oleju, a następnie poprzez jednokierunkowy zawór przeciwzwrotny płynie do magistrali olejowej. Dzięki licznym kanałom olejowym dociera do ruchomych elementów silnika, zapewniając im odpowiednie smarowanie. Następnie spływa grawitacyjnie do misy olejowej, skąd może być ponownie zassany. Zawór bezpieczeństwa pozostaje przez cały czas zamknięty, a kulka zaworu odchyla się dopiero po dużym wzroście ciśnienia. Wówczas olej przepływa pomiędzy metalowym płaszczem a wkładem filtracyjnym, a następnie zaworem nadciśnieniowym ulokowanym u dołu filtra wtłaczany jest do rdzenia.

Jak często wymieniać filtr oleju?

Podstawowym zadaniem oleju silnikowego jest zmniejszenie tarcia pomiędzy ruchomymi elementami. Choć znany jest głównie z właściwości smarnych, pełni znacznie więcej funkcji. Olej silnikowy pełni także rolę chłodzącą dla silnika, odbierając ciepło z metalowych elementów. Z tego względu ważne jest utrzymywanie stałego, wysokiego poziomu oleju, by pojemność cieplna płynu była cały czas taka sama.

Równie istotną rolą oleju silnikowego jest oczyszczanie oraz ochrona silnika. Świeży olej silnikowy zawiera składniki czyszczące, które pozwalają usunąć z elementów silnika złogi nagaru, szlamu i innych nieczystości powstałych podczas pracy. Wszystkie te zanieczyszczenia trafiają następnie do misy olejowej. Zadaniem filtra oleju jest oczyścić olej z zabrudzeń i zapewnić możliwość dalszej pracy. Im lepszy filtr, tym skuteczniej działa on na pracę silnika. Dlatego warto wybierać produkty najwyższej jakości, m.in. PURRO, spełniające najostrzejsze kryteria narzucone przez producentów pojazdów. Nawet dobrej jakości olej może szybko przybrać czarną barwę. Jest to wówczas oznaką rozpuszczenia brudu, jaki gnieździł się we wnętrzu silnika, a nie zużycia.

Jak często wymieniać filtr oleju? Należy to zrobić podczas każdej wymiany oleju, czyli co ok. 10-15 tysięcy kilometrów. Niektórzy producenci zalecają stosowanie olejów longlife i przedłużenie interwału nawet do 30 tysięcy kilometrów, ale w wielu przypadkach może to przyczynić się do obniżenia żywotności silnika. Samochód pracujący w trudnych warunkach, np. w górskim terenie, ciągnący przyczepę lub używany na krótkich dystansach zużywa olej znacznie szybciej.

Dodatkowo w nieszczelnych silnikach może przedostać się do oleju wilgoć oraz benzyna, które przyspieszą starzenie oleju. Nawet jasny i pozornie świeży olej może utracić dodatki uszlachetniające, zapobiegające korozji silnika. Szkodliwe dla oleju są także chemiczne opary i spaliny, których nie usunie filtr oleju.

Jak wymienić filtr oleju?

Choć czasem można spotkać się z opisami oczyszczania filtra oleju jest to ekonomicznie nieopłacalne. Nowe filtry oleju kosztują zazwyczaj około 10-30 zł. W trosce o dobro swojego samochodu warto więc zdecydować się na taki wydatek, tym bardziej, że nawet najlepiej oczyszczony filtr oleju nigdy nie będzie pracował równie wydajnie i skutecznie jak nowy produkt. Biorąc pod uwagę to, jak ważną rolę pełni filtr oleju, nie należy na nim oszczędzać. I nie chodzi tu o samą wymianę, ale także o dobór odpowiedniego jakościowo filtra. Warto korzystać ze sprawdzonych rozwiązań najlepszych producentów, wśród których PURRO na pewno postawić można w pierwszym szeregu.

Każda wymiana oleju powinna oznaczać także wymianę filtra. Ponieważ to kluczowy dla prawidłowego działania silnika element, warto zlecić wymianę wykwalifikowanemu mechanikowi w serwisie, który posiada odpowiednią wiedzę i na pewno przeprowadzi cały proces zgodnie z zasadami sztuki. Oczywiście posiadając narzędzia oraz znając podstawy mechaniki można zdecydować się na samodzielną wymianę filtra. Jak wówczas to zrobić?

Zlokalizowanie filtra oleju w większości samochodów nie jest trudne. Jest to niewielka puszka znajdująca się w dolnej części silnika, tuż przy misie olejowej. O ile jednak znalezienie filtra jest proste, odkręcenie go może sprawić kłopot. Trzeba pokonać opór nie tylko zapieczonego gwintu, ale i uszczelki zapobiegającej wyciekaniu oleju. Zazwyczaj nie da się odkręcić filtra ręką, dlatego warto od razu kupić specjalny klucz do odkręcania filtra oleju. Jest to niewielki bacik z gumowym paskiem lub łańcuchem, którym można objąć filtr. Choć sama procedura nie wymaga specjalnych umiejętności, aby przeprowadzić ją sprawnie, trzeba mieć do tego odpowiednie narzędzia, dlatego też rekomendujemy, aby wymianę filtra olejowego powierzyć specjalistom z zakresu mechaniki.

W samochodach z wymiennym wkładem filtrującym dostęp do filtra jest od strony komory silnika. Filtr znajduje się w szczelnej, niewymiennej obudowie zabezpieczonej nakrętką. Należy zdjąć nakrętkę i zsunąć z niej zużyty filtr. Podczas wymiany wkładu obowiązkowo trzeba wymienić również gumowe uszczelki – zarówno nakrętki, jak i zaworu doprowadzającego olej do magistrali. Po założeniu nowych uszczelek i wkładki filtra można ponownie zamocować całość pod maską.

Przy samodzielnej wymianie filtra pojawia się również problem co zrobić ze starym filtrem oleju, którego nie wolno wyrzucać do śmieci. Należy oddać go wraz ze zużytym olejem do zakładu specjalizującego się w utylizacji szkodliwych substancji lub do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Dla zwykłego kierowcy może być to dodatkowy kłopot, którego pozbywa się zlecając wymianę filtra w warsztacie. Wówczas to na serwis spada obowiązek utylizacji zarówno samego filtra, jak i przepracowanego oleju.